Lesbeschrijving Blindspot 2K24 (B.O.)

Lesbeschrijving Trafficskills Blindspot 2K24 Basis Onderwijs

De ‘Dode Hoek’ vanuit het perspectief van de basisschoolleerling

Aanleiding

De dode hoek is een belangrijk thema bij verkeerslessen op de basisschool.

Vele basisschoolkinderen in Nederland, met name de groepen 7 en 8, krijgen voorlichting over de dode hoek. Vaak komt dan een chauffeur langs met een echte vrachtwagen om de leerlingen hierover te leren.

Nu komen de Trafficskills docenten dagelijks op middelbare scholen en hier is ons opgevallen dat leerlingen er weinig blijk van geven iets te hebben opgestoken van genoemde lessen.

Enkele leerlingen kunnen de definitie van de “Dode Hoek” noemen. Weinigen kunnen de plek noemen waar je je als fietser het best kunt positioneren als je in de buurt van zo’n kolos komt. Ook leggen ze nauwelijks de link naar ander zwaar verkeer (tractor, bus e.d.). En een link naar personenwagens of het zelf veroorzaken van een eigen dode hoek als fietser of voetganger al helemaal niet.

Aan de hand van een vragenlijst tonen we aan dat de lessen Dode hoek op z’n minst verbeterd kunnen worden.

Met Blindspot 2K24 heeft Trafficskills daarom bewust een hele andere benadering gekozen om groep 7 en 8 over de dode hoek te (laten) leren.

Deze benadering is natuurlijk nog steeds gericht op kennisoverdracht, maar ook is gekozen een aantal gerichte psychologische technieken in te zetten om in te spelen op betere beklijving en attitude.

Doelgroep

Scholieren in de leeftijd van 9 tot 11 jaar; Groep 7 & 8

Hoofdleerdoel

· Blijf uit de gevarenzone van voertuigen met dode hoeken en blijf er tenminste 5 meter rechtsachter

Subdoelen gericht op inzicht, kennis, attitude en toepassing

Leerlingen hebben de kennis en het inzicht om zelf keuzes te maken als het gaat om de veilige plekken rondom voertuigen

o Weten wat een ‘dode hoek’ is

o Bij welke voertuigen ‘dode hoeken’ voorkomen

o Dat dode hoeken bij een voertuig veranderen bij verandering van richting

o Op welke plek je als fietser het beste kunt gaan staan als je tegelijk met een zwaar voertuig staat te wachten tot het verkeerslicht op groen springt

Leerlingen zijn zich bewust van de invloed van sociale interactie in het verkeer en hebben handvatten hiermee om te gaan.

o Vermogen en bereidheid zich te verplaatsen in de positie van de (vrachtwagen)chauffeur: beperkingen en uitdagingen begrijpen.

o Leerlingen kunnen in eigen woorden aangeven hoe ze een ander op duidelijke manier kunnen aanspreken op veilig gedrag in het verkeer.

Leerlingen hebben een positieve attitude t.a.v. het maken van eigen keuzes en het voorkomen van risico’s in het verkeer.

o Vertrouwen op je eigen gezonde verstand, ook als anderen wel in de dode hoek gaan staan.

o Eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid in het verkeer, ook wat betreft de dode hoek.

Er is bij deze les gekozen een aantal gerichte psychologische technieken in te zetten om in te spelen op betere beklijving en attitude.

Er wordt aan de hand van speelgoedmateriaal en een klasgrote maquette in de klas getoond welke problemen een chauffeur van een zwaar voertuig bij het zicht vanuit de cabine ervaart. Leerlingen mogen zelf het speelgoed “bewegen” om te ervaren welke gevaarlijke plekken er rondom zware voertuigen zijn. Er wordt ze niets verteld en verklaard.

Leerlingen worden uitgenodigd zelf te verwoorden welk zicht de chauffeur heeft bij rechtdoor rijden, achteruitrijden en bij rechts of links afslaan.

Er wordt de leerlingen aan de hand van een 10-vragenfilm (quiz) gevraagd welke gevaren het zware verkeer voor hen als fietser oplevert.

De Quiz eindigt met de vraag: ”Heeft een auto ook een dode hoek?”

Nu wordt uitgelegd wat een dode hoek is en waar deze rondom voertuigen zitten.

Leerlingen leggen aan de klas uit waar volgens hun de minst gevaarlijke plek bij een voertuig zit met behulp van de maquette. Hierbij stuurt de docent enigszins met bijvoorbeeld kritische vragen. Bijvoorbeeld: ‘als je met je fiets op de stoep parkeert, is dat dan wel een veilig en goed idee?’

De antwoorden op de quizvragen worden nu toegelicht. En er volgt een korte film over wat een chauffeur ziet in de spiegels als hij met zijn wagen een bocht maakt. En van hieruit gaan we over met een human beat box en een yell over op de rap. De Rap wordt door de leerling samengesteld in groepjes en de gemaakte rap wordt aan de klas gepresenteerd.

De Rap heeft een vast refrein en spoort leerlingen aan op de enige echt goede plek bij een (zwaar) voertuig te gaan staan.

De les eindigt met het stellen van de vragen die horen bij de Yells waarna de leerlingen hard het geleerde refrein rappen tijdens de terugkeer naar hun klas.

Gebruikmaken van de “Yells”

De docenten maken gebruik van een Yell om de leerlingen zo makkelijk mogelijk om de belangrijke punten van de les te kunnen begrijpen, onthouden en toe te passen.

De gebruikte Yells:

· De dode hoek is een plek waar de chauffeur je niet kan zien

· Let op het verkeer, het verkeer let niet op jou

· Haal nooit een vrachtwagen in

· Blijf altijd rechtsachter, rechtsachter op vijf meter afstand

Het refrein en bijbehorende bewegingen

De docenten, bevoegde muziektherapeuten, maken met de leerlingen een rap waarvan het refrein steeds herhaald wordt:


Niet erboven, niet eronder	Dat dit niet kan is voor iedere leerling duidelijk maar het is wel grappig
Niet ervoor en niet opzij	Ook dit moet onbestaanbaar worden en is al minder grappig
Rechtsachter zal ik blijven staan	Als er “ik” in het spel is, zal de leerling zich er eerder aan committeren
‘k Ga never er voorbij	Als er “ik” in het spel is, zal de leerling zich er eerder aan committeren

Ook bewegingen dragen bij aan het inprenten van de boodschap:

Bij het rappen van de derde en de vierde regel wordt er door de leerlingen resp. met de rechterduim naar achteren gewezen en vermanend met de wijsvinger gezwaaid

Zwaar verkeer: rekening houden met contextverschillen

Om duidelijk te maken dat niet alleen de vrachtwagen dode hoeken kent maar ander vervoer ook, wordt daarnaast gebruik gemaakt van een bus en van een tractor met aanhanger (ook schaal 1:15). Zo wordt rekening gehouden met het contextverschil tussen platteland en stad.

Benodigdheden:

Docenten:

2 Docenten
Competente rap instructeurs
Didactische achtergrond
Bij voorkeur onderwijs bevoegd

Middelen:

Beeldscherm of smartboard
USB-stick quizvragen en films en Beats
Quizvragen antwoorden-papier
Bluetooth speaker
10-vragenfilm
1 Vrachtwagen op schaal
3 Fietsen op schaal
Personenauto’s op schaal
Grondplaat voorzien van rijbanen, fietspaden, weilanden e.d.
Banners

Tijdsduur maximaal:

1 lesuur (ongeveer 55 minuten)

Didactische vorm:

Kennis en -inzicht inventarisatie door middel van 10-vragenfilm
Kennisoverdracht dode hoek met gebruik van speelgoedvrachtwagen, -bus en – Tractor met aanhanger
Toepassing van kennis en inzicht met behulp van de genoemde schaalmodellen
Onderwijsleergesprek
Discussie
Spel/ improvisatie
Inzet van de 4 “yells”
Maken van een rap met vast refrein

Leerlingenaantal per les:

25 tot maximaal 30 leerlingen

Voorbereiding van de les

Weet vooraf hoeveel leerlingen aan de les deelnemen.
Het heeft de voorkeur de lesmaterialen op te stellen zoals op de afbeelding op de hoofdpagina.
Houd rekening met het niveau van de leerlingen. De planning stuurt eventuele speciale instructies zoals ‘let op simpel taalgebruik’ bij een praktisch onderwijs school.
Sluit alle benodigde elektronica gebruiksklaar aan.
Bij het gebruik van een klaslokaal kunnen tafels en stoelen het beste aan de kant geschoven worden en het smartboard worden ingezet.
Zorg voor voldoende zinzoeker formulieren.
Lesmateriaal kan ook worden opgesteld in een ruimte als gymzaal indien de school dit liever heeft.
Op bepaalde scholen met een religieus beleid kan het gebruik van de RAP soms niet zijn toegestaan. Maak dan langer gebruik van de maquette.

Lesonderdeel		Leer Doel	Didac tiek	Specifiek aandachtspunt	Materialen	Tijd
1	Start/introductie Deze introductie heeft tot doel de verwachtingen bij de scholieren te managen, waardoor zij rustiger deelnemen omdat ze weten wat er komt. Stel je zelf voor, geef aan waarom je het belangrijk vindt deze les te geven. Geef aan hoe doel, agenda en tijdsduur van deze les er uit gaan zien. Geef de karakteristiek van de les aan; het is een les waarbij leerlingen niet worden geconfronteerd met angstige beelden van ernstige ongelukken of enge verhalen. Het bijzondere van deze les is dat je als leerling zelf ontdekt waar je als fietser of voetganger het veiligst kan begeven rondom andere voertuigen.	Attitude	Kennisover-dracht Observatie	Geen “fear appeal” Iedereen doet mee Iedereen komt aan de beurt	(Klas)lokaal Banner Maquette	3
2	Maquette: Wat zijn de veilige en gevaarlijke plekken rondom voertuigen? Maak gebruik van de maquette en als situaties van veiligheid en gevaar duidelijk zijn geef dan pas de term dode hoek aan.	Kennis Inzicht Toepassen Attitude	Kennisover-dracht Ervaringsleren Observatie Onderwijsleergesprek Discussie Evaluatie	Gebruik de term”dode Hoek” nog niet. Leerlingen zouden een defenitie hiervan eventueel kennen zonder te begrijpen wat het precies inhoud.	Maquette	3
2A Yell 1	Yell 1: Gezamenlijke uitroep! Dit wordt tijdens de les meermaals herhaald bij wijze van mantra.			“Let op het verkeer! Het verkeer let niet op jou!”		0,50
3	Definitie: Hoe noemen we de gevaarlijke plekken? Maak gebruik van de Yell om in één zin deze gevaarlijke plekken een betekenis te geven voor de leerlingen	Kennis Inzicht		Definitie: Dode hoeken zijn die ruimten rond een voertuig die de chauffeur vanuit het voertuig niet kan waarnemen Vereenvoudig de definitie voor een Yell	Maquette	5
3A Yell 2	Yell 2: Gezamenlijke uitroep! Dit wordt tijdens de les meermaals herhaald bij wijze van mantra.			“De dode hoek is een plek waar de chauffeur je niet kan zien”		0,50
4	Quiz Vragen Zorg ervoor dat iedere leerling een pen heeft.	Kennis Inzicht Attitude	Kennisover-dracht Observatie Onderwijsleergesprek	Wat denk je? Is het goed of is het fout?	Beeldscherm/ TV Quiz zit in USB-stick, USB-stick zit standaard in TV	10
5	Verdieping quiz: Heeft een “gewone” auto ook een dode hoek?	Kennis Inzicht	Kennisover-dracht Observatie Onderwijsleergesprek Discussie		Film Trafficskills team Beeldscherm/ TV Quiz zit in USB-stick, USB-stick zit standaard in TV	5
6	Quiz Antwoorden:	Kennis Inzicht Toepassen Attitude	Kennisover-dracht Observatie Onderwijsleergesprek Discussie Evaluatie		Maquette	10
7	Film en Maquette: De dode hoek verandert bij een voertuig dat verandert van richting	Kennis Inzicht			Film Trafficskills team Beeldscherm/ TV Quiz zit in USB-stick, USB-stick zit standaard in TV Maquette	2
8	Stellingen: wat zou je doen?	Kennis Inzicht Attitude		Stel je hebt een waarschuwing gehad op school dat wanneer je nu weer te laat zou komen dat je dan een maand elke vrijdag tot 17:00 uur op school moet blijven. Je weet dat je nooit een vrachtwagen moet inhalen maar je wil ook niet te laat komen. Wat zou je doen: Je weet dat er kans is dat je toch nog op tijd kan zijn als je nu toch de vrachtwagen probeert in te halen… Wat zou je in dit geval doen: Je vriend/ vriendin wil op een gevaarlijke plek bij de vrachtwagen staan…	Maquette	2
8a Yell 3	Yell 3: Gezamenlijke uitroep! Dit wordt tijdens de les meermaals herhaald bij wijze van mantra.			“Haal nooit een vrachtwagen in!”		0,50
Start de Beat
9	Rap De docent laat de rap-melodie (Beat) horen. Leerlingen schrijven onder begeleiding een pakkende rap met betrekking tot de dode hoek.	Kennis Inzicht Attitude	Kennisoverdracht Observatie Onderwijsleergesprek Discussie Evaluatie	De docent begeleid het schrijven van de rap, om de leerling te helpen maar ook om te sturen in de inhoud (geen fear-appeals, grof taalgebruik of ander ongeschikte inhoud). Als de klas er geschikt voor is, wordt er door de groepen per groep een refrein ingestudeerd. Die refreinen kunnen de groepen elkaar dan afwisselen in een soort competitievorm. Als dit voor de klas minder geschikt is, dan wordt alleen het eerste RAP-voorbeeld ingestudeerd. Filmen en/of fotograferen van de presentatie, mag wat Trafficskills betreft geplaatst worden op Social Media	(Klas)lokaal Stroomvoorziening Beat Smartphone Speaker Pen en Quizformulier	10
	Stap 1	Leerlingen gebruiken de achterkant van het Quiz formulier. En maken weer gebruik van hun pen. Hierop staan rijmwoorden vermeld die gebruikt kunnen worden in de rap.
	Stap 2	Verdeel de klas in kleine groepjes. Zorg dat iedereen bij een groepje hoort. Sluit niemand uit.
	Stap 3	Help bij het samenstellen van de Raptekst. Laat ze het niet te ingewikkeld maken. Werk zo veel mogelijk op de tel in de maat 4/4.
	Stap 4	Als de groepjes klaar zijn laat je de groepjes om de beurt hun tekst presenteren.
	Stap 5	Elke Raptekst heeft hetzelfde refrein en wordt na elke presentatie luidkeels meegezongen.
	Refrein:	Niet erboven, niet er onder, niet er voor en niet opzij. Ik sta rechtsachter en ‘k ga never er voorbij
9A Yell 4	Yell 4: Gezamenlijke uitroep! Dit wordt tijdens de les meermaals herhaald bij wijze van mantra.			“Rechtsachter, rechtsachter, 5 meter erachter!”		0,5
10	Samenvatting			Pak de vragen die horen bij de gebruikte Yells. Laat de leerlingen het refrein al rappend terug keren naar hun klas…		2

Toelichting Blindspot quizformulier

Zorg dat elke leerling beschikt over een pen of potlood.

Deel aan alle leerlingen het quizformulier uit.

Leg uit wat de bedoeling is aan de hand van het voorbeeld op het scherm voorafgaande aan de echte quiz.

Afhankelijk van het niveau van de klas kun je er voor kiezen de klas in te delen in meerdere groepjes en maak je er een groepsopdracht van.

De antwoorden op de quizvragen worden toegelicht na:

1. De korte film met de titel:” Heeft een auto ook een Dode Hoek?”

2. De uitleg van verschillende gevaarlijke plekken rondom diverse voertuigen met behulp van de maquette en diverse voertuigen.

3. Hoe je als fietser met een capuchon op, als je een paraplu gebruikt of een zonnebril met zijflappen draagt zelf een dode hoek veroorzaakt op de fiets.

Stellingen:

Ook is het belangrijk de volgende situatie voor te leggen:

Stel je hebt een waarschuwing gehad op school dat wanneer je nu weer te laat zou komen dat je dan een maand elke vrijdag tot 17:00 uur op school moet blijven. Je weet dat je nooit een vrachtwagen moet inhalen maar je wil ook niet te laat komen.
Wat zou je doen: Je weet dat er kans is dat je toch nog op tijd kan zijn als je nu toch de vrachtwagen probeert in te halen…
Wat zou je in dit geval doen: Je vriend/ vriendin wil op een gevaarlijke plek bij de vrachtwagen staan…

Inzet van de RAP

Maak gebruik van je “Beat” om de leerlingen enthousiast te maken voor het samenstellen van een rap. Je maakt gebruik van de beschikbare beats in je telefoon gekoppeld aan de JBL bluetooth-speaker.

Leerlingen schrijven onder begeleiding een pakkende rap met betrekking tot de dode hoek.

Het steeds terugkerende refrein is van tevoren bepaald en geeft de essentie van de boodschap weer.

Activeringsvragen:

· Hoe zorg jij ervoor dat je niet in de gevarenzone van een zwaar voertuig komt te staan?

· Hoe kun je iemand waarschuwen wanneer hij/ zij in de gevarenzone van een zwaar voertuig komt vrachtwagen?

· Waar sta jij veilig als je samen met een vrachtwagen moet wachten tot het verkeerslicht op groen springt?

· Hoe sterk kun je erop vertrouwen dat er ook niets kan gebeuren als je denkt dat de chauffeur je heeft gezien

Doelgedrag gerichte vraagstellingen:

· Wie blijft altijd netjes áchter vrachtwagens wachten?

· Wie zou iemand waarschuwen die wél in de dode hoek staat? (zo ja, hoe?)

· Wie van jullie let er zélf goed op, ook als anderen niet zo goed opletten?

Weerbaarheidsvragen:

· Wat doe jij als een ander zegt dat het ongevaarlijk is om met je fiets naast zwaar verkeer te gaan staan?

· Welke argumenten gebruik je dan?

· Hoe kun je iemand waarschuwen wanneer hij in de gevarenzone van het zware voertuig komt?

· Hoe sterk kun je erop vertrouwen dat de chauffeur van het zware voertuig je heeft gezien?

Bij elke actie in deze les wordt de leerling gestimuleerd om zijn eigen keuzes te maken. En zich niet afhankelijk te laten zijn van wat anderen vinden of willen.